Down the Memory Lane: दुपैय्या

एका अनोख्या खटल्याची कहाणी, जिथे भाषा आणि न्याय यांच्यातील गुंतागुंत उलगडली. पोलिसांची चूक आणि तातडीच्या निकालामुळे न्याय यंत्रणेवरील विश्वास कसा वाढला, याचा अनुभव.

एक अनोखा खटला आणि तातडीचा न्याय

१९९९-२००० मध्ये डहाणू येथे, ४९८ अ, ३२३, ५०४, ५०६ I P C च्या एका खटल्यात, अपीअरन्सच्या तारखेला आरोपी नवरा, आरोपी सासू सासरे हजर झाले. त्यांच्या तर्फे जे वकील पत्र सादर करण्यात आले त्यावर बारमधील एकूण एक वकिलांच्या सह्या होत्या. फिर्यादी, तिचे आई वडीलसुद्धा हजर होते. उभयतांचे, सरकारी वकिलांचे म्हणणे ऐकून, लगेच दोषारोप ठेवून, पुरावा घेऊन, त्याच दिवशी आरोपींची निर्दोष सुटका करण्याची विरळ घटना घडली होती.

पारसी जोडप्याची कहाणी

आरोपी, फिर्यादी पारसी होते. फिर्यादी विदेशात शिकलेली. तिला इंग्रजीशिवाय कोणतीही भारतीय भाषा येत नव्हती. नवऱ्यासोबत भांडण झाले, अरे तुरेचे पर्यवसान शिवीगाळमध्ये झाले. तिचे आणि त्याचे तारुण्याचे वय. हा कुबेर सम्राट तर ती गर्भ श्रीमंत घराची मुलगी. तो बिग इंडस्ट्रियलिस्ट. विदेशी गाड्या, स्वतःच्या मालकीचे हेलिकॉप्टर, शेकडो एकरचे मळे, बाग बगीचे, अनेक शहरांत बंगले.

संतापाच्या भरात, त्या भांडणात आवाजासोबत त्याचा हातदेखील फिर्यादीवर उचलला गेला. त्यामुळे ती सरळ पोलीस स्टेशनमध्ये पोहोचली. तिने जे काही सांगितले ते पोलीस उपनिरीक्षक, हवालदाराला काय समजले, माहीत नाही. त्यांनी प्रथम वर्दी मराठीत लिहिली की तिच्या लग्नानंतर आरोपी लोकांनी तिच्याकडे हुंड्यापोटी कलर टीव्ही, मोटार सायकल, रोख रुपये पन्नास हजारांची मागणी केली, शिवीगाळ करून धमकी दिली आणि त्यावरून त्यांनी तिला जबर मारहाण करून घराबाहेर हाकलून दिले.

तिने कोर्टासमोर सांगितले की just after a hot talk, he had upraised his hand upon her, in the air by which she had become angry and felt insulted. Therefore , she had proceeded to the Police Station. प्रथम वर्दीमधील आरोप तिने स्पष्टपणे नाकारले होते. पोलिसांनी तिचे म्हणणे ऐकून काय लिहिले ते तिला वाचता येईना म्हणून काही कळले नव्हते. प्रथम वर्दीवर सही करून ती सरळ आपल्या वडिलांकडे गेली होती.

परंतु त्याच दिवशी माफामिफीचे बोलणे होऊन उभयतांच्या आईवडिलांच्या मध्यस्थीने दिल जमाई झाल्याने ती आपल्या सासरी परतली होती. पोलिसांनी तिच्या आई वडिलांच्या नावे F I R नुसार स्टेटमेंट लिहून दोषारोप पत्र दाखल केले होते. तिला वैद्यकीय अधिकाऱ्याकडे पाठवण्यात आले नव्हते सबब नो मेडिकल सर्टिफिकेट.

पोलिसांची भाषा आणि न्याय

यामुळे उपस्थित झालेला अनुत्तरित प्रश्न आहे: “पोलीस आणि इंग्रजीमध्ये छत्तीसचा आकडा असतो का?”

अशा वेळी केस अनेक तारखांपर्यंत लांबवून निकाल दिला असता तर सरकारी यंत्रणेचे वाभाडे काढण्यासारखे ठरले असते. ते टाळण्यासाठी केसची चौकशी एक्स्पेडाईट केली होती. त्यामुळे लोकांचा न्याय यंत्रणेवरील विश्वास वाढण्यास मदत होते. २०१२-१३ मध्ये मुंबई येथे नारकोटिक कोर्टात काम करताना, पोलिसांच्या कार्यशाळेत बोलण्याची मला संधी मिळाली होती तेव्हा मी या केसविषयी मुद्दाम बोललो होतो.

Author Profile

I M Bohari
I M Bohari
B A, LL B

Practised at Shahada, Dist Dhule (Now : Nandurbar) June 1985 to July 1990.
Appointed as a JMFC and CJ JD on 16.8.1990 at Wardha.
Thereafter transferred to Hinganghat, Gangapur, Mallapur, Nandura, Dahanu.
CJ SD Palghar
Adhoc D and S Judge Pune, Nagpur, Satara
City Civil Judge Mumbai
Family Court Judge Mumbai
Principal Family Court Judge Nagpur
Retired on superannuation on 31.5.2018
Appointed as a Member, Mah Electricity Regulatory Commission from 6.6.2018 to 31.5.2023
Thoroughly enjoyed Mediation Work in Family Courts at Mumbai, Nagpur.
Now camping at Dallas, Austin in Texas.