अंधार, पाऊस आणि हल्ला
ही केस पुणे जिल्ह्यातील एका गावाची. पुराव्याची पहिली तारीख. IPC Sec 307 चा गुन्हा. जखमीचे आई, वडील हजर. त्यांच्या साक्षी नोंदल्या. त्यांचा एकसुरी पुरावा:
रात्री ७-८ च्या सुमारास सगळीकडे काळा कुट्ट अंधार. वीज अनेक तासांपासून गेलेली. परंतु आकाशातील विजा आणि विजेचा गडगडाट, एकसारखा पडणारा प्रलयकारी पाऊस. घरात आई, वडील आणि त्यांचा २०-२२ वर्षांचा मुलगा. झोपण्याच्या तयारीत. बाहेरून कोणाचातरी आवाज आला. मुलाच्या नावाची हाक होती. मुलगा घराबाहेर गेला. अकरा बारा वाजायला आले परंतु मुलगा परतला नाही. सबब त्याला बघण्यासाठी आई वडील छत्री, कंदील घेऊन घराबाहेर पडले. काही अंतरावर मुलगा, एका झाडाखाली बेशुद्ध पडलेला होता. शरीरावर अनेक जखमा होत्या. रक्ताचा सडा त्याच्या समोरून वाहत होता. कंबर, पाय, हाताची हाडे तुटली असावी. वडील जीप टॅक्सी म्हणून चालवायचे. मुलाला भर पावसात जीपमध्ये टाकून दवाखान्यात नेले. तेथून जिल्हा रुग्णालयात. पोलीस आले. अनोळखी मारेकऱ्यांविरुद्ध प्रथम वर्दी दिली.
सरकारी वकील आणि बचाव पक्षाचा युक्तिवाद
सरकारी वकील डॅशिंग प्रतापराव जाधव साहेब. सरतपास घेतला. तीन आरोपी होते. तिघांचे वकील श्री. हर्षद निंबाळकर. तरुण, तडफदार, हसतमुख व्यक्तिमत्त्व. मी त्यांना मीस्टर हनी म्हणून बोलायचो. उलट तपासासाठी उभे राहिले. सर नो क्रॉस म्हणून खाली बसले. त्यांनी सर्व मेडिकल सर्टिफिकेट्स, घटनास्थळाचा पंचनामा, कबूल केले. जखमीची वाचा, मारहाणीत चालली गेली होती. घटनेच्या सात आठ महिन्यानंतर सुद्धा बोलू शकत नव्हते. उठू, बसू, चालू शकत नव्हते. He had become a total Veg. तपासणी अधिकारी was, therefore, a formal witness.
एका साक्षीदाराचे एक स्टेटमेंट होते की घटनेच्या पंधरा एक दिवसांपूर्वी आरोपी आणि जखमीमध्ये बोलचाल होऊन, भांडण झाल्याचे त्याने ऐकले होते. त्यावरूनच तिन्ही आरोपींना अटक होऊन, दोषारोप पत्र दाखल झाले होते. त्या साक्षीदाराचे कथन ऐकीव (Hearsay) होते आणि तो साक्षीदार फितूर झाला होता. सबब जाधव साहेबांनी त्याला Give up केले होते. केस उघड उघड “आरोपी निर्दोष” या वळणावर पोहोचली होती. माझी मती गुंग झाली होती. त्या डझनोगणती जखमा आणि आपण काहीच करू शकत नाही, हा विचार मला बधीर करू लागला होता.
एव्हिडन्स ॲक्ट आणि जखमीची साक्ष
आता काय करायचे? दिवसभर विचार केला. सायंकाळ होत आली होती. Evidence Act चाळले. माझ्या हाती Sec 119 च्या स्वरूपात अलीबाबाचा खजिना लागला. Sec 119 चार पाच वेळा वाचून काढला.
आरोपींच्या वकिलांना, सरकारी वकिलांना बोलावले. आई, वडील तर हजरच होते. सगळे आल्यावर त्यांना म्हटले, पुढच्या तारखेला जखमीला आणा. ते म्हणाले नाही ना आणू शकत. म्हटलं व्हीलचेअर, ॲम्ब्युलन्स, टॅक्सी कशातही आणा. मला एकदा त्यांच्याशी संवाद साधायचा आहे. तेव्हा त्यांना कळून चुकले की बालहट्ट, स्त्रीहट्ट, राजहट्टा शिवाय जजहट्ट पुढेही कोणाचे काही चालत नाही.
पुढील तारखेस सर्व लवाजमा हजर. जखमी अर्थातच व्हिलचेअरमध्ये. त्यांना बघितल्याबरोबर माझ्या डोळ्यासमोर स्टीफन हॉकिंग यांचीच प्रतिमा जणू त्या चेअरमध्ये बसून होती. जखमीचे संपूर्ण शरीर आडवे तिडवे झालेले होते. काय मरणप्राय वेदनेतून जात असेल, कल्पना करवत नाही.
ईशार्याने विचारले तुम्हाला कोणी मारले? आरोपीच्या बेंचवर दोन आरोपी बसले होते. तिसरा गैरहजर होता. जखमीने फक्त आपले डोळे त्यांच्याकडे केले आणि एक ऊंगली Knee वरच वर करून “नाही” अशी खून केली.
अशोक ओहोळ माझ्या कोर्टातील शिपाई. त्यांच्या हातात रायटिंग पॅड, पेन्सिल देऊन, जखमीला ध्यायला सांगितले. त्यात कोरे जजमेंट पेपर्स होते. जखमीने तीन अक्षरी दोन नावे दोन पेपरवर, मोठ्या थरथरणार्या अक्षरात उदा. रमश, सरेश अशी लिहिली. ते लिहिता लिहिता जखमी एवढे थकून गेले होते की विचारू नका. तिसरे नाव लिहायची त्यांच्यात शक्ती उरली नव्हती.
माणुसकीचा दृष्टिकोन आणि न्याय
त्या लिखाणाच्या आधारे मी हनीला म्हटले सर now I want तुमच्यातील माणूस at his best. आरोपींना म्हटले तुम्ही प्रत्येकाने एक एक आठवडा जखमीची शंभर टक्के सेवा सुश्रुषा करायची. पुढची तारीख तीन आठवड्यानंतर. ते तसे करणार नव्हते, हे मला माहीत होते. लेकिन, माहौल बनाना लाजमी था.
वडिलाला जखमीच्या ट्रीटमेंटसाठी स्वतःचे उत्पन्नाचे साधन (जीप) विकावे लागले होते. मजुरी करण्याची पाळी आली होती.
नंतरच्या तारखेला हनी म्हटले सर तिन्ही आरोपी मिळून एक लाख रुपये जखमीला द्यायला तयार आहेत. एक आरोपी रईस बापाचे मूल होते. सरतेशेवटी वडील एक नवी जीप घेऊ शकतील एवढ्या रकमेचा, बँक ऑफ महाराष्ट्र बँकेचा, आई वडिलांच्या संयुक्त नावाचा डिमांड ड्राफ्ट त्यांनी विगत पुरशीसीसह “माणुसकीच्या नात्यातून” दिला.
न्यायदानाच्या खुर्चीत बसून केलेला तो न्याय मिस्टर हनी आणि प्रतापराव जाधव साहेबांच्या yeoman services मुळेच शक्य झाला होता. Hats off to them!
हापूस चा सुगंध पसरायला सुरुवात झाली आहे. पुढच्या मैफिलीत त्याचा स्वाद.
Author Profile
-
B A, LL B
Practised at Shahada, Dist Dhule (Now : Nandurbar) June 1985 to July 1990.
Appointed as a JMFC and CJ JD on 16.8.1990 at Wardha.
Thereafter transferred to Hinganghat, Gangapur, Mallapur, Nandura, Dahanu.
CJ SD Palghar
Adhoc D and S Judge Pune, Nagpur, Satara
City Civil Judge Mumbai
Family Court Judge Mumbai
Principal Family Court Judge Nagpur
Retired on superannuation on 31.5.2018
Appointed as a Member, Mah Electricity Regulatory Commission from 6.6.2018 to 31.5.2023
Thoroughly enjoyed Mediation Work in Family Courts at Mumbai, Nagpur.
Now camping at Dallas, Austin in Texas.
